Κάπνισμα
Τα πνευμόνια έχουν δημιουργηθεί για να αναπνέουν ΜΟΝΟ αέρα!!! Πάρτε μια σημαντική απόφαση για τη ζωή σας και τους γύρω σας και αφήστε μας να σας βοηθήσουμε στη διακοπή του τσιγάρου !!!!
Το κάπνισμα αποτελεί παγκοσμίως την κύρια αποτρέψιμη αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας. Περίπου 4000 συστατικά, στερεά και αέρια, έχουν απομονωθεί στον καπνό του τσιγάρου μεταξύ των οποίων τοξικές ουσίες, καρκινογόνα (όπως Ν-νιτροζαμίνες, αρωματικοί υδρογονάνθρακες κ.α.) αμμωνία, οξείδιο του αζώτου, κυανίδιο του υδρογόνου, CΟ και νικοτίνη. Η νικοτίνη είναι η ουσία που δημιουργεί εθισμό.
Η Ελλάδα παρουσιάζει την υψηλότερη αναλογία καπνιστών μεταξύ των δυτικοευρωπαϊκών κρατών (37%) με τον υψηλότερο αριθμό καταναλισκομένων τσιγάρων κατά άτομο. Η έναρξη του καπνίσματος συνήθως γίνεται κατά την παιδική και εφηβική ηλικία.
Τουλάχιστον το 30% των θανάτων ανθρώπων ηλικίας 35-69 ετών στις αναπτυγμένες χώρες προκαλείται από το κάπνισμα. Το προσδόκιμο επιβίωσης ενός καπνιστή είναι κατά 10 χρόνια μικρότερο από έναν μη καπνιστή και το 50% των καπνιστών χάνουν 20 χρόνια υγιούς επιβίωσης προτού χάσουν τη ζωή τους από μια νόσο σχετιζόμενη με το κάπνισμα.
Κύριες Επιπτώσεις του Καπνίσματος
Οι κύριες βλαπτικές επιπτώσεις του καπνίσματος εντοπίζονται στην αύξηση της συχνότητας εμφάνισης των κατωτέρω νοσημάτων:
- Στεφανιαία νόσος- έμφραγμα μυοκαρδίου
- Καρκίνος του πνεύμονα, του λάρυγγα, της ουροδόχου κύστης, παγκρέατος, στομάχου κ.α.
- Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια
- Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια
- Περιφερειακή αγγειακή νόσος
- Διαταραχές στυτικής λειτουργίας, υπογονιμότητα
Επίσης το κάπνισμα ευθύνεται κατά πολύ για την πρόωρη γήρανση, ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα. Ο μη ινσουλινοεξαρτώμενος σακχαρώδης διαβήτης επηρεάζεται από το κάπνισμα. Υπολογίζεται ότι το κάπνισμα ευθύνεται για το 82% του συνόλου των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα, το 83% όλων των θανάτων από ΧΑΠ και το 30% των θανάτων από καρκίνο συνολικά.
Όσον αφορά στις γυναίκες, οι Ελληνίδες καπνίζουν περισσότερο πανευρωπαϊκά. Εκείνες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά και ταυτόχρονα καπνίζουν, παρουσιάζουν 10 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου ή καρδιαγγειακής νόσου. Το κάπνισμα σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα διαταραχών εμμήνου ρύσεως και πρώιμης εμμηνόπαυσης. Καπνίστριες γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα προβλήματα γονιμότητας. Κατά την εγκυμοσύνη αυξάνεται ο κίνδυνος αποβολής, αιμορραγίας, προώρου τοκετού, χαμηλού βάρους του βρέφους και σύνδρομο, αιφνίδιου θανάτου του νεογνού.
Το κάπνισμα θεωρείται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας νόσος και θα πρέπει να διαγιγνώσκεται και να θεραπεύεται όπως και τα υπόλοιπα χρόνια νοσήματα.
Παρόλο που πολλοί γιατροί θεραπεύουν χρόνια νοσήματα, όπως ο διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση δεν είναι τόσο εξοικειωμένοι στη θεραπεία της εξάρτησης από τη νικοτίνη – κάπνισμα. Για την επιτυχημένη διακοπή χρειάζονται επίμονες και επαναλαμβανόμενες παρεμβάσεις μακροχρόνια.
Η πρόληψη είναι η πιο ουσιαστική παρέμβαση.
Η πολιτεία θα πρέπει να υιοθετήσει και να εφαρμόσει νομοθετικά μέτρα ενημέρωσης του κοινού και κανόνων διάθεσης και χρήσης προϊόντων καπνού, η κοινωνία να διεκδικήσει το δικαίωμα στην ενημέρωση και στο ασφαλές περιβάλλον και οι επαγγελματίες υγείας να αντιμετωπίζουν το κάπνισμα ως χρόνια νόσο και τους καπνιστές ως ασθενείς.
Η σαφής σήμανση των χώρων όπου παρέχονται οι υπηρεσίες υγείας ως ελεύθεροι καπνού, η τοποθέτηση ενημερωτικών φυλλαδίων ή αφισών διπλασιάζει τα ποσοστά διακοπής καπνίσματος.
Η πολιτεία θα πρέπει να στηρίξει στρατηγικές μείωσης του καπνίσματος, όπως η απαγόρευση της διαφήμισης και στήριξης του καπνίσματος, η αύξηση της τιμής των τσιγάρων, η απαγόρευση πώλησης τσιγάρων σε ανήλικους, η εντατικότερη καμπάνια κατά του καπνίσματος στα πλαίσια της δημόσιας υγείας. Η απαγόρευση του καπνίσματος πρέπει να εφαρμόζεται σε όλους τους δημόσιους χώρους, η δημόσια εκπαίδευση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αλλά και στα σχολεία πρέπει να παρέχεται για την ενημέρωση τόσο για τους κινδύνους ,αλλά και για τους τρόπους διακοπής του καπνίσματος. Έχει βρεθεί ότι πολιτικές κατά του καπνίσματος υποστηρίζονται τόσο από τους καπνιστές όσο και από τους μη καπνιστές από τη στιγμή της εφαρμογής τους. Στη χώρα μας δυστυχώς δεν τηρούνται τα παραπάνω μετρά όπως θα έπρεπε.
«Παθητικό Κάπνισμα»
Η έκθεση στον καπνό του περιβάλλοντος που οφείλεται στο κάπνισμα ονομάζεται «παθητικό κάπνισμα» και αποτελεί γνωστό καρκινογόνο για τον άνθρωπο.
Η προστασία των πολιτών από την έκθεση σε παθητικό κάπνισμα είναι επιβεβλημένη. Οι υψηλότερες συγκεντρώσεις μετρήθηκαν σε μπαρ και ντισκοτέκ, όπου η τετράωρη έκθεση ισοδυναμεί με συμβίωση με καπνιστή για 1 μήνα. Το παθητικό κάπνισμα έχει επιβλαβή επίδραση προκαλώντας επιδείνωση αναπνευστικών παθήσεων, αύξηση κινδύνου κατά 20-30% καρκίνου του πνεύμονα και κίνδυνο στεφανιαίας νόσου. Κύρια θύματα είναι τα παιδιά (700.000.000 ετησίως), αφού το παθητικό κάπνισμα συνδέεται με αιφνίδιο θάνατο των βρεφών, πνευμονίες, παθήσεις μέσου ωτός, πρόωρα και χαμηλού σωματικού βάρους νεογνά.
Διακοπή του Καπνίσματος
Σε ετήσια βάση, ποσοστό περίπου 70% των ενηλίκων καπνιστών αναφέρουν πως έχουν σκεφτεί να διακόψουν το κάπνισμα, αλλά μόνο το 35% έχει κάνει προσπάθεια διακοπής και μόνο το 3% επιτυγχάνει αποχή από το κάπνισμα για 1 έτος.
Μετά τη διακοπή του καπνίσματος, σε 1-12 ώρες αρχίζουν τα στερητικά συμπτώματα που περιλαμβάνουν ευερεθιστότητα, νευρικότητα, ανησυχία, δυσφορία ή κατάθλιψη, δυσκολία συγκέντρωσης, έντονη επιθυμία για κάπνισμα, διαταραχές ύπνου, αυξημένη όρεξη. Αυτά κορυφώνονται την πρώτη εβδομάδα και διαρκούν έως και 8-12 εβδομάδες. Αύξηση του σωματικού βάρους γίνεται τους 3 πρώτους μήνες. Οι καπνιστές των 10 και παραπάνω τσιγάρων ανά ημέρα, που είναι έτοιμοι να το κόψουν, θα πρέπει να ενθαρρύνονται στη χρήση φαρμακοθεραπείας ως βοήθημα στην προσπάθεια διακοπής του. Οι καπνιστές θα πρέπει να ζητούν τη βοήθεια των εκπαιδευμένων επαγγελματιών υγείας για τη βοήθεια στη διακοπή ,αφού υπάρχουν φάρμακα (υποκατάστατα νικοτίνης ή ακόμη και χάπια) που θα τους στηρίξουν για την αντιμετώπιση των στερητικών. Δημόσια ιατρεία διακοπής καπνίσματος στο http://www.denkapnizo.org/803.
Οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος
Τα οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος είναι αποδεδειγμένα.
- Σε 6 ώρες βελτιώνεται η παροδική αύξηση της καρδιακής συχνότητας και αρτηριακής πίεσης
- Σε 8 ώρες τα επίπεδα νικοτίνης και CO μειώνονται
- Σε 24 ώρες το CO αποβάλλεται
- Σε 48 ώρες δεν ανιχνεύεται νικοτίνη
- Σε 3-9 μήνες βελτιώνονται τα συμπτώματα από το αναπνευστικό όπως βήχας, δύσπνοια, απόχρεμψη.
- Σε 5 χρόνια ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής μειώνεται στο μισό.
- Σε 10 χρόνια ο κίνδυνος αυτός φθάνει στα επίπεδα ενός μη καπνιστή
- Σε 15-20 χρόνια ο κίνδυνος για καρκίνο του πνεύμονα είναι ελάχιστα μεγαλύτερος από τους μη καπνιστές
To κάπνισμα είναι κάτι πολύ περισσότερο από το αποτέλεσμα της εξάρτησης στη νικοτίνη. Είναι μία εξάρτηση που περιλαμβάνει ένα τελετουργικό που κάθε καπνιστής σχετίζει με την καθημερινότητά του.
Η διακοπή του καπνίσματος με προϊόντα που μοιάζουν με το συμβατικό τσιγάρο, όπως το ηλεκτρονικό ή το θερμαινόμενο τσιγάρο δεν αλλάζει τον τρόπο ζωής και σκέψης των καπνιστών μακριά από το τσιγάρο και φαίνεται ιδιαίτερα επικίνδυνο στη συμπεριφορά κυρίως των εφήβων που εθίζονται στη νικοτίνη μέσω τέτοιων προϊόντων και στη συνέχεια χρησιμοποιούν το συμβατικό. Η ασφάλεια του ηλεκτρονικού και του θερμαινόμενου τσιγάρου στη υγεία δεν έχει τεκμηριωθεί ακόμη.
Αθανασία Πατάκα
Σύμβουλος Επιστημονικής Ευθύνης
Επίκουρη Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΑΠΘ
Υπεύθυνη Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος ΓΠΘ «Γ Παπανικολάου»
