Προστασία από τους ρύπους που προκαλεί η φωτιά

Ο αερομεταφερόμενος καπνός που παράγεται από την πυρκαγιά αποτελείται από πολύ μικρά σε μέγεθος αιωρούμενα σωματίδια (μικρότερα των 2.5 μικρομέτρων σε διάμετρο , τα οποία αποκαλούνται ΡΜ 2.5, particulate matter smaller than 2.5 microns) ,η χημική σύσταση των οποίων περιέχει οργανικές και ανόργανες ουσίες όπως αλδεΰδες, καρβοξυλικά οξέα, πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (PAHs), ρητινικά οξέα, κάλιο και μαγνήσιο. Πολλές από αυτές τις χημικές ουσίες (π.χ. PAH και αλδεΰδες) είναι τοξικές και καρκινογόνες για τον άνθρωπο. (1)

Επιδημιολογικές και εργαστηριακές  μελέτες έχουν δείξει ότι τα αερομεταφερόμενα αυτά σωματίδια προκαλούν σημαντικά προβλήματα στην υγεία μας, ιδίως σε άτομα υψηλού κινδύνου, όπως άτομα με χρόνια αναπνευστικά και καρδιολογικά νοσήματα, έγκυες, ηλικιωμένοι και μικρά παιδιά. Οι επιπτώσεις στην υγεία μας ποικίλουν από απλό ερεθισμό, πχ με την επαφή των σωματιδίων στα μάτια, το ανώτερο αναπνευστικό, τον φάρυγγα κλπ, μέχρι σοβαρή αναπνευστική-κυκλοφορική ανεπάρκεια  ή/και θάνατο, από την εισπνοή αυτών των σωματιδίων στους πνεύμονες – ανάλογα βέβαια με τη σύσταση, τη διάμετρο, τη διάρκεια έκθεσης, την απόσταση και τις ατμοσφαιρικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε περιοχή. (2,3)

Ανεξάρτητα, ή εκτός από τα προστατευτικά μέτρα που μπορεί να ληφθούν από τις υπεύθυνες δημόσιες αρχές, υπάρχουν απλές, αποτελεσματικές και φθηνές λύσεις για τη δραστική βελτίωση της ποιότητας του αέρα σε εσωτερικούς χώρους όπου περνούμε 85-90% του χρόνου μας καθημερινά.   Εδώ πρέπει να τονίσουμε κάτι που μπορεί να μην είναι προφανές στο ευρύτερο κοινό – ακόμα και με κλειστά παράθυρα και εξώπορτες, 60-80% των αέριων ρύπων εξωτερικού χώρου όπως τα PM2,5 εισέρχονται μέσα στα σπίτια χωρίς κανένα φιλτράρισμα. (4) Συνεπώς, σε περιόδους υψηλής ατμοσφαιρικής ρύπανσης είτε είμαστε έξω, είτε σε εσωτερικό χώρο  έχει λίγη σημασία όσον αφορά την έκθεση μας σε επικίνδυνους αέριους ρύπους.

Ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος για να μειωθούν δραστικά οι συγκεντρώσεις ακόμη και πολύ μικρών σωματιδίων σε εσωτερικούς χώρους σε περιπτώσεις βαρύτατης επιβάρυνσης της ατμόσφαιρας που προκαλούνται από ακραία επεισόδια όπως οι πυρκαγιές είναι η χρήση φορητών καθαριστών αέρα (portable air purifiers). Πρόκειται για μια γνωστή στρατηγική καθαρισμού του αέρα εσωτερικών χώρων στην επιστημονική κοινότητα αερολυμάτων εδώ και δεκαετίες, η οποία δυστυχώς δεν έχει τραβήξει προς το παρόν την προσοχή του κοινού, ιδίως των κρατικών αρχών και των πολιτικών υπευθύνων. (5). Αυτοί οι φορητοί καθαριστές αέρα εξοπλισμένοι με  φίλτρα υψηλής απόδοσης (HEPA), για την αφαίρεση σωματιδίων  μπορούν να καθαρίσουν πλήρως  εσωτερικούς χώρους 50-100 τετραγωνικών μέτρων, m² σε περίπου 10-15 λεπτά, αναλόγως μοντέλου.

Η επιλογή του καθαριστή αέρα εξαρτάται κυρίως από τον όγκο του χώρου (σε κυβικά μέτρα, για παράδειγμα) για τον οποίο θα χρησιμοποιηθεί – ένας εμπειρικός κανόνας είναι ότι ο ρυθμός ροής δειγματοληψίας του καθαριστή πρέπει να είναι τέτοιος ώστε ο όγκος του αέρα του συγκεκριμένου χώρου θα πρέπει να περάσει από τον καθαριστή (και να φιλτραριστεί) περίπου 4 έως 5 φορές σε μία ώρα. Στις ΗΠΑ το πρόγραμμα πιστοποίησης του Association of Home Appliance Manufacturers (AHAM, Ένωση Κατασκευαστών Οικιακών Συσκευών) παρέχει στο κοινό περισσότερες οδηγίες επιλογής αυτών την συσκευών. (6)

Η υψηλή αποτελεσματικότητα των εσωτερικών καθαριστών αέρα ενάντια στη αέρια ρύπανση έχει αποδειχθεί σε πολλές πρόσφατες δημοσιευμένες μελέτες. Για παράδειγμα, μια μελέτη του εργαστήριου του κ. Κ. Σιούτα  που διεξήχθη για τη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας των συστημάτων αέριου καθαρισμού για τη μείωση της έκθεσης των φοιτητών σε ατμοσφαιρικά σωματίδια σε αίθουσες διδασκαλίας του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας έδειξε ότι ο συνδυασμός ενός καθαριστή αέρα με σύστημα εξαερισμού και κλιματισμού (HVAC) μείωσε τις εσωτερικές συγκεντρώσεις σωματιδίων 90-95% μέσα σε 10 με 15 λεπτά από την ώρα που ξεκίνησε η λειτουργία τους μέσα στην τάξη. (7)

Με βάση τα παραπάνω, η χρήση καθαριστών αέρα εσωτερικού χώρου είναι επιτακτική για την προστασία του κοινού από την αέρια ρύπανση που προκαλείται από τις πυρκαγιές ( και φυσικά όχι μόνον, αλλά και από άλλες πηγές αερομεταφερόμενων ρύπων).

Βιβλιογραφικές Αναφορές

1. Phuleria, H. C.; Fine, P. M.; Zhu, Y. F.; Sioutas, C. Air quality impacts of the October 2003 Southern California wildfires. J. Geophys. . Res.-Atmos. 2005, 110 (D7), D07S20, doi: 10.1029/ 2004JD004626.
2. Naeher, L. P.; Brauer, M.; Lipsett, M.; Zelikoff, J. T.; Simpson,C. D.; Koenig, J. Q.; Smith, K. R. Woodsmoke health effects: A review. Inhalation Toxicol. 2007, 19 (1), 67–106.
3. Thorning, D. R.; Howard, M. L.; Hudson, L. D.; Schumacher, R. L. Pulmonary Responses to Smoke Inhalation – Morphologic Changes in Rabbits Exposed to Pine Wood Smoke. Human Pathol. 1982, 13 (4), 355–364.
4. Polidori, A., Arhami, M., Sioutas, C., Delfino, R.J. and Allen, R., 2007. Indoor/outdoor relationships, trends, and carbonaceous content of fine particulate matter in retirement homes of the Los Angeles basin. Journal of the Air & Waste Management Association, 57(3), pp.366-379.
5. Morawska, Lidia, and Donald K. Milton. “It is time to address airborne transmission of COVID-19.” Clin Infect Dis6 (2020): ciaa939.
6. Association of Home Appliance Manufacturers’ (AHAM) certification program https://www.ahamdir.com/room-air-cleaners/
7. Aldekheel M., Altuwayjiri A., Tohidi R.,  Jalali Farahani V and Sioutas C.” The role of portable air purifiers and effective ventilation in improving indoor air quality in university classrooms “.Submitted to International Journal of Environmental Research and Public Health, September 2022